بازی کردن برای کودکان یک امر حیاتی به حساب می‌‌آید، آنها کاری ندارند جز بازی و شیطنت، شما می‌توانید از این فرصت استفاده کرده و بازی‌ها را در جهت رشد شخصیتی، فیزیکی، شناختی، اجتماعی و احساسی کودکان به کار بگیرید. با بازی کردن با فرزندتان نه تنها او را با محیط اطرافش آشنا می‌کنید و اجازه تجربه موقعیت‌های مختلف و کسب تجربه را به او می‌دهید، بلکه رابطه صمیمانه‌تری هم با او برقرار کرده و از این طریق به او نزدیک‌تر می‌شوید و می‌توانید ساعات خوشی را با هم بگذرانید. با بازی، قهقهه‌های کودک شما در خانه می‌پیچد. این نکته طلایی را فراموش نکنید: هرچه نوزادتان بیشتر بخندد کمتر فرصت گریه کردن دارد.
صفـر تا ۳ مـاه
ایـن رو ببـین!
بیشتر وقت نوزاد در این 3 ماه به خواب می‌گذرد، در زمان بیداری هم با تکان دادن چشم‌هایش و نگاه‌های کنجکاوانه دنیای اطرافش را سیر می‌کند، مطمئنا بیشتر وقت شما هم به نشان دادن اشیا و وسایل و لوازم خانه و هر چیزی که اطرافتان قرار دارد، خواهد گذشت؛ از دسته کلید‌ها گرفته تا چهره عمو و عمه و خاله. بنابراین توضیح درباره این وسایل می‌تواند یک بازی جالب برای ذهن کنجکاو نوزادتان باشد. نوزادان کشف دنیای اطراف را دوست دارند پس از نشان دادن هر چیز بی‌خطر از آنها دریغ نکنید. آنها از نگاه کردن به آلبوم عکس‌های خانوادگی، کتاب‌های رنگی، صفحات مجله، قاشق و کفگیر و حتی قوطی‌های شامپو و نرم‌کننده هم لذت می‌برند، اشیا مختلف را به نوزادتان نشان دهید، با او حرف بزنید و نگاه‌های جستجوگرش را بی‌پاسخ نگذارید. با این کار هم بینایی و تمرکز او را تقویت کرده‌اید و هم حس شنوایی‌اش را. از سوی دیگر با صدای شما هم بیش از پیش مانوس شده. این حرف زدن‌ها در رشد کلامی‌اش در ماه‌های آینده هم به او کمک خواهد کرد.
سفری به کمد لباس‌های مادر!
نوزادان تا 3 ماهگی تحرک و جنب و جوش زیادی ندارند و تنها در حال کشف دنیای جدیدی هستند که برایشان کمی نامانوس است. در این سن برای بازی انتخاب‌های زیادی ندارید، به جز بازی‌هایی که او را با دنیای اطراف بیشتر آشنا می‌کند. در یکی از این بازی‌ها می‌توانید سفری به کمد لباس‌های‌تان داشته باشید، به حتم این همه لباس رنگارنگ، یک جا باید به درد بخورد. درون کمد جستجو کنید و لباس‌هایی با بافت، جنس و شکل متفاوت انتخاب کنید، لباس‌های بافتنی، ساتن، نخی، شلوارهای جین یا پیراهن‌های گلدوزی شده می‌توانند انتخاب‌های مناسبی باشند. هر یک از لباس‌ها را آرام روی پوست دست، پا و گونه‌های نوزاد بکشید و با او حرف بزنید. مفهوم نرمی و زبری را می‌توانید از این طریق به نوزاد منتقل کنید. انگشتان کوچکش را روی حاشیه گلدوزی شده یا درزهای لباس‌ها بکشید تا تفاوت آنها را حس کند. وقتی از این بازی خسته شد، لباس را روی زمین پهن کنید و نوزاد را روی آن بگذارید تا کمی هم به صورت درازکش روی لباس‌ها بازی کند. بعد از چند ماه متوجه خواهید شد که نوزاد شما چقدر به این تفاوت‌های ساده عکس‌العمل نشان خواهد داد و به دنبال حاشیه‌های سنگ‌دوزی و گلدوزی شده می‌گردد و با چه اشتیاقی روی آنها دست می‌کشد. با این بازی شما نوزاد خود را به تفاوت‌ها حساس کرده و از او یک کودک کنجکاو می‌سازید که به راحتی از کنار قضایا نخواهد گذشت.
۳ تا ۶ ماه
ببین! چی رو سر مامانه؟
نوزاد شما حالا عکس‌العمل‌های بیشتری به حرکات شما نشان می‌دهد و این می‌تواند شروع خوبی برای بازیهای دو طرفه باشد. لازم نیست اسباب‌بازی‌های گران قیمت تهیه کنید، می‌توانید با وسایل ساده و در دسترس هم بهترین بازی‌ها را انجام دهید و از زمان بازی لذت ببرید، یکی از این وسایل ساده روبان، کش سر، روسری، کلاه یا هر چیز دیگری است که در هر خانه‌ای یافت می‌شود. می‌توانید مو‌های‌تان را با روبان ببندید، کلاه یا روسری سر کنید و بعد با شکلک‌های خنده‌دار توجه نوزادتان را جلب کنید، «ببین!، نگاه کن چی رو سرمه!»، «یه روسری»، «اینو ببین» «کلاه گذاشتم». فرزندتان شاید در وهله اول عکس‌العملی نشان ندهد، چون کمی طول می‌کشد تا شکل و شمایل جدید شما را تجزیه و تحلیل کند، اما بعد از 2 یا 3 بار با خنده‌های دلفریبش شما را به ادامه بازی ترغیب خواهد کرد. این بازی را می‌توانید با عروسک‌ها هم امتحان کنید، مثلا کلاه را بر سر خرس مورد علاقه‌اش بگذارید و توجهش را به سمت آن جلب کنید. این بازی به نوزاد یاد می‌دهد که ماهیت افراد با تغییر ظاهرشان تغییر نمی‌کند.
دماغم کو؟
با یک بازی ساده شما می‌توانید به راحتی اعضای بدن را به کودک‌تان یاد بدهید. این بازی یکی از ابتدایی‌ترین بازی‌هایی است که والدین با فرزندان‌شان انجام می‌دهند. در این بازی که شاید ساعت‌ها هم طول بکشد باید با سوال‌های گوناگون توجه نوزاد را به خودتان جلب کنید. با لحن‌های مختلف از او بپرسید «دماغم کو؟» بعد دماغ‌تان را نشان دهید و بگویید «ایناهاش، ایناهاش.» این کار را با تمام اعضای بدن تکرار کنید. بعد نوبت به او می‌رسد، بپرسید «دماغ تو کو؟» و بعد با انگشتان خودش یا با انگشتان خودتان آن را نشان بدهید. این بازی را می‌توانید دوباره و دوباره تکرار کنید، بدون اینکه فرزندتان خسته شود. در این سن شاید خیلی کاری از او برنیاید و فقط شما را نگاه کند، اما با مرور زمان می‌تواند خودش اعضای بدنش را به شما نشان بدهد و وقتی هم که به حرف افتاد نام اعضا را با شما تکرار خواهد کرد. در نوع دیگر بازی می‌توانید مثلا شکمش را قلقلك بدهید و بگویید «این شکم مال کیه؟» یا انگشتانش را دانه دانه بشمارید و همان سوال را تکرار کنید، حتی می‌توانید با خلاقیت خودتان شکل دیگری به بازی بدهید و هرطور که دوست دارید و نوزادتان راحت‌تر است، با او بازی کنید.
۶ تا ۹ ماه
بو کن!
در این سن نوزاد شما عکس‌العمل‌های واضح‌تری به دنیای اطرافش می‌دهد، احتمالا غلتیدن و نشستن را یاد گرفته، می‌تواند اشیا را در دست بگیرد و به دهانش ببرد. نوزادان در این سن از بازیهای قلقلکی یا سواری روی پا بی‌‌‌نهایت لذت می‌برند، اما بازیهای آرام هم همچنان به آنها در شناخت دنیای اطراف کمک کرده و برایشان جذاب است. یکی از این بازی‌ها بازی بو کردن است که مشام او را قوی می‌کند. وقتی در آشپزخانه هستید مطمئنا نوزادتان خودش را به آنجا می‌رساند، می‌توانید با یک بازی ساده و ابتدایی او را سرگرم کنید. چاشنی‌ها و ادویه‌های مختلف را مقابل‌تان بگذارید و یکی یکی چاشنی‌های مختلف را به او معرفی کنید و مقداری از هر کدام روی دست‌تان بمالید و اجازه بدهید او بو کند. فقط حواس‌تان باشد ادویه‌ها و چاشنی‌ها برای او ایجاد حساسیت نکرده و او را به عطسه نیندازند. استشمام بوی دارچین، وانیل، زیره و انواع سبزی‌های معطر مثل نعناع و ریحان و... مطمئنا تجربه جدیدی برای نوزاد شماست و او از این کشف جدید لذت برده و سرگرم خواهد شد. این بازی را می‌توانید با غذا‌ها، لوسیون‌ها و کرم‌ها هم امتحان کنید و با این کار حس بویایی نوزاد را هم تقویت کنید، تنها باید مراقب باشید تا نوزاد آنها را به سمت دهانش نبرد.
حباب و حباب و حباب
حباب و حباب بازی برای نوزاد مانند یک پدیده شگفت‌انگیز است. در این سن نوزاد شما قادر است نقاط دور‌تر از یک متر را هم ببیند. دفعه بعد که در برابر اشک‌های او مستاصل شدید و هیچ راهی برای آرام کردنش پیدا نکردید یکی از این حباب ساز‌ها را پر از کف صابون کرده و حباب‌های بزرگ و کوچک درست کنید و ببینید چطور این حباب‌های هفت رنگ مانند یک معجزه نوزادتان را ساکت و سرگرم می‌کند. می‌توانید مفاهیمی مانند بزرگ و کوچک یا دور و نزدیک را با حباب‌ها به او آموزش دهید؛ در حمام، رستوران، پارک یا مهمانی، هر جا که فکر کنید می‌توانید با این حباب‌های زیبا نوزادتان را سرگرم کنید. حتی می‌توانید از بچه‌های بزرگ‌تر برای این بازی بی‌خطر و ارزان کمک بگیرید. اگر نوزادتان چهار دست و پا رفتن را یاد گرفته ممکن است با تعقیب حباب‌ها یک بازی جدید برای خودش اختراع کند، پس از معجزه حباب‌های صابونی غافل نشوید.
۹ تا ۱۲ ماه
لمس کن، بگیر، بکوب!
در این سن نوزاد جلب توجه و ایجاد سر و صدا را بیش از پیش دوست دارد و این کار‌ها را آگاهانه انجام می‌دهد و هر چیزی که دم دستش باشد برمی‌دارد و به محض اینکه آن را در دست گرفت به این طرف و آن طرف می‌کوبد تا صدا ایجاد کند و نتیجه کارشان را ببیند. در واقع این کار برایش یک بازی هیجان‌انگیز است. پس بهتر است اعصاب‌تان را قوی کنید و بعد یک عروسک به دست کودک نوپای‌تان بدهید و ببینید چطور آن را روی میز می‌کوبد و سرمست می‌شود. شما نیز دو عروسک در دست بگیرید، اول یکی را و بعد دیگری را به ترتیب و در آخر هر دو را با هم روی میز بکوبید. در هر قسمت توجه او را به تفاوت‌ها جلب کنید و اجازه دهید او هم این بازی مهیج را تجربه کند. می‌توانید این کار را با اشیا دیگر هم تکرار کنید، قوطی‌های خالی، قاشق چوبی، قاشق پلاستیکی و فلزی و... . به پاسخ‌های متفاوتی که به صداهای مختلف نشان می‌دهد دقت کنید و ببینید او چقدر از این بازی ساده و بی‌دردسر لذت می‌برد. با این بازی او مفهوم عمل و عکس‌العمل را می‌آموزد و شما هم می‌توانید متوجه شوید قدرت کدام دستش بیشتر از دیگری است و با کدام دست راحت‌تر کار می‌کند.
گنجشکک اشی مشی
وقتی کودک نشسته یا خوابیده با این بازی شاد و خنده‌دار به سراغش بروید. انگشتان پا‌هایش را به نوبت بگیرید و شعر بخوانید: «این گنجشک اشی‌مشی رفت مغازه، این یکی موندش خونه، این یکی غذا خورد، این یکی هیچی نخورد، این یکی هم رفت و رفت و رفت تا رسید به خونه‌اش»، زمانی که جملات مربوط به انگشت کوچک‌تر را بیان می‌کنید، با انگشتان‌تان روی بدن او راه بروید تا به شکمش برسید. این بازی قلقلکی او را به وجد می‌آورد و هرگز از آن خسته نمی‌شود. یکی از بهترین بازی‌ها برای زمان تعویض است، به خصوص که در این سن کودکان پر جنب و جوش هنگام تعویض پوشک دیگر آرام نمی‌مانند و برای فرار کردن تلاش می‌کنند. نوع دیگر این بازی همان «لی لی لی لی حوضک» است که می‌توانید با انگشتان دست انجام دهید.
۱۲ تا ۱۸ماه
نگاه کن، پیدا کن، مرتب کن
در این سن نوزاد ارتباط بین اجسام و اشکال را کشف می‌کند و تفاوت و اندازه‌ها برایش معنا پیدا می‌کنند. در این سن نوزادان انباشتن، مرتب کردن و پر و خالی کردن را دوست دارند. با توجه به این قضیه فقط کافی است یک جعبه که درش هم راحت باز و بسته می‌شود، مثل جعبه کفش به او بدهید و بعد نشان بدهید چطور اجسام را می‌تواند درون جعبه بگذارد و بیرون بیاورد. به زودی خواهید دید که کودک شما ساعت‌ها بدون اینکه صدایش در بیاید مشغول بازی است. کیف هم یکی دیگر از وسایل سرگرم‌کننده برای نوزادان در این سن است. آنها دوست دارند کیف بزرگ‌تر‌ها را بار‌ها و بار‌ها پر و خالی کنند، پس می‌توانید این بازی را با یک کیف هم انجام دهید. وقتی کودک‌تان کمی مهارت پیدا کرد، این بازی را می‌توانید با اجسام یک شکل که در اندازه‌های مختلف هستند یا رنگ‌های مختلف دارند انجام دهید و مثلا از او بخواهید اول اجسام بزرگ‌تر را درون جعبه بگذارد و بعد اجسام کوچک‌تر را. به این صورت به مرور مفهوم بزرگ و کوچک و رنگ‌ها را هم در خلال این فعالیت مفرح یاد می‌گیرد.
مسابقه موانع
در این سن نوزاد شما ناگهان به یک کودک نوپای پر جنب و جوش و کنجکاو تبدیل شده، احتمالا تا حالا ایستادن را یاد گرفته و تلاش‌هایش را برای قدم برداشتن آغاز کرده، با بازی موانع می‌توانید او را در قدم برداشتن تشویق کنید و به تقویت این مهارت در او بپردازید. در این بازی فقط کافی است تعدادی مانع مثل موبایل، تقویم جیبی، لباس مچاله شده یا هر چیز کوچک دیگری که به اندازه قدم‌هایش باشد سر راهش بگذارید و دستش را بگیرید و او را تشویق کنید تا پا‌هایش را بلند کرده و آن طرف مانع بگذارد. این کار، قدم برداشتن را به او آموزش داده و باعث می‌شود در این کار به مهارت برسد. زمانی‌که قدم برداشتن را یاد گرفت می‌توانید همین بازی را با حلقه هولاهوپ تکرار کنید، به این صورت که حلقه هولاهوپ را در هوا و در فاصله کمی از زمین بگیرید تا کوچولوی‌تان قدم زنان از داخلش رد شود. اگر هنوز قدم برداشتن را بلد نیست و ترجیح می‌دهد با خزیدن و چهاردست و پا رفتن خودش را جابه‌جا کند باز هم می‌توانید بازی مشابهی را انجام دهید. تعدادی عروسک رنگارنگ و اسباب بازی بردارید، اولی را با فاصله کمی مقابل نوزاد بگذارید، وقتی برای برداشتن آن حرکت کرد، بعدی را در فاصله دورتری قرار بدهید و او را تشویق کنید برای گرفتنش جلو بیاید و بعد عروسک‌های بعدی را هم با فاصله‌های کم در طول مسیر قرار دهید تا نوزادتان برای برداشتنش جلو بیاید. توجه داشته باشید فاصله‌ها باید کم باشد، در غیر این صورت نوزاد ناامید شده و از تلاش دست بر می‌دارد. با این بازی عضلات شکم، پا‌ها و دست‌ها قوی می‌شوند و هرچه قوی‌تر باشند تلاش برای ایستادن و قدم برداشتن زود‌تر صورت خواهد گرفت.
۱۸ تا ۲۴
آب بازی
بچه‌ها آب بازی را در هر سنی که باشند دوست دارند، شاید از حمام کردن بدشان بیاید ولی آب بازی را دوست دارند، برای اینکه ساعت حمام هم ساعتی خوش و سرگرم‌کننده باشد می‌توانید بازیهای مختلفی اختراع کنید. هر چه سبد و کاسه و اسباب بازی پلاستیکی دارید با خود به حمام بیاورید. برخی از وسایل خانه برای بازی کردن در حمام مناسبند و کودک می‌تواند بار‌ها و بار‌ها آنها را پر و خالی کرده و در حالی که سرگرم است شما هم تند و تند سر و بدنش را بشویید. قوطی‌های خالی شامپو هم برای بازی در حمام مناسبند. یک قوطی را از آب پر کنید و برگردانید. به کودک نشان دهید که چطور قطره قطره آب از دهانه قوطی بیرون می‌ریزد و بعد قوطی را فشار دهید تا ببیند چه تغییری در جریان آب ایجاد شده. از او بخواهید انگشتش را روی دهانه قوطی بگذارد تا جلوی جریان آب را بگیرد. حتی می‌توانید چند سوراخ در قوطی ایجاد کنید تا با فشارهای دست کودک مانند یک دوش عمل کرده و بعد او اردک‌های پلاستیکی‌اش را حمام کند و شما هم او را بشویید. سبدهای سوراخ سوراخ و شیاردار هم برای کودکان در حمام جالب هستند و آنها می‌توانند ساعت‌ها با جریان آب از لابه‌لای سوراخ‌ها و شیار‌ها سرگرم شوند. تمام این‌ها بازیهای مهیجی هستند که به کودک شما در کشف محیط اطرافش کمک می‌کند.
موسیقی، ریتم، هم آوازی
در این سن نوزادان بیشتر از آنچه فکر می‌کنید می‌فهمند، اما شاید نتوانند به خوبی دستورات و گفته‌ها را انجام ندهند. تقلید، مشخصه بارز این سن است. شما می‌توانید با صداهای مختلف او را تشویق به تقلید کنید و آوا‌ها را به او یاد دهید. مثلا یک صدای خنده‌دار یا مضحک ایجاد کنید تا او نظرش به شما جلب شود، بعد می‌بینید که او هم سعی در تقلید صدا دارد، یا عینا آن را تکرار می‌کند یا صدای جدید خودش را می‌سازد. صدا و آوای بعدی را با توجه به آوایی که او تولید کرده ایجاد کنید و منتظر تقلید او باشید. در آخر متوجه می‌شوید که با هماهنگی هم دارید صدا تولید می‌کنید. می‌توانید با این آهنگ بالا و پایین بپرید و بازی کنید و قسمت‌هایی از تولید آن را هم به عهده کودک‌تان بگذارید و اجازه بدهید او هم در این آهنگ سهمی داشته باشد. این بازی را می‌توانید با شکلک‌های مختلف صورت هم امتحان کنید.
منبع:bartarinha.i
